Herdenken

De capitulatie van Japan op 15 augustus 1945 beëindigde de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. Aan de vooravond daarvan herdenken wij elk jaar op 14 augustus bij het Indië-monument in Amstelveen elk jaar  alle gevallenen en slachtoffers van die oorlog en  haar nasleep. Ook worden daarbij betrokken de duizenden militairen die door de Nederlandse regering naar Indië  waren gezonden  en hen die  voor de Nederlandse zaak en voor het welzijn van de Nederlands-Indische gemeenschap hun leven hebben gegeven.

Maar twee dagen na de capitulatie van Japan op 17 augustus 1945 (later door Indonesië als Onafhankelijkheidsdag uitgeroepen) besloot een invloedrijke groep Indonesiërs onder druk van hun jonge achterban Indonesië onafhankelijk te verklaren van zowel Nederland als Japan. Het gevolg was de vorming van  Indonesische strijdgroepen die alles in het werk stelden om wapens van het Japanse leger te bemachtigen om te voorkomen dat de Nederlanders hun voormalige machtspositie zouden terugkrijgen. Het begin van de onafhankelijkheidsstrijd, dat met veel geweld en wreedheid gepaard zou gaan, was een feit. Velen, ex-kampers en buitenkampers, waaronder Indo-Europeanen en Chinezen, belandden in  concentratiekampen die nu onder het regime van  Indonesische “vrijheidsstrijders”.

Na twee politionele acties (21 juli tot 5 augustus 1947 en 19 december 1948 tot 5 januari 1949) geeft Nederland op 27 december 1949 - mede gedwongen door het dreigement van de VS om de economische Marshallplan hulpgelden voor de Nederlandse wederopbouw in te houden - toe aan de wens tot onafhankelijkheid van Indonesië. Als gevolg daarvan werden velen gedwongen te kiezen tussen vertrekken naar Nederland of blijven in Indonesië. Honderdduizenden werden daarom in de jaren na 1945 (nood)gedwongen naar Nederland verscheept. Dit betekent dat tot in de jaren zestig zo’n 300.000 personen vanuit Indonesië naar Nederland zijn gekomen. Velen (Hollanders, Indo-europeanen, de groep Ambonezen / Molukkers en Chinezen) waren nog nooit in Nederland geweest. Ondanks hun eigen (vaak dramatische) oorlogsgeschiedenis, wordt hen van meet af aan duidelijk gemaakt dat in Nederland een “eigen” oorlog is geweest waardoor er geen enkel begrip meer is voor hun lijden tijdens die “verre Aziatische” oorlog; noch bij de Overheid, noch bij de bevolking.

Achtergrond informatie 

De opmaat, achtergronden en nadagen van deze oorlogsperiode worden door Hans Liesker en Peter Slob hier in context van de geschiedenis in Azië gezet. Klik op de link hieronder om het context te downloaden / in een nieuwe tab weer te geven:

Historische context (PDF, 87KB)

Eigen ervaring

In 2005 interviewde Jerney Zwart   haar grootvader, verzetstrijder Bert Simon. Hij vertelde over zijn ervaringen in deze zware periode, de noodzaak van herdenken, en de ontstaansgeschiedenis van het monument. Klik op de link hieronder om het interview te downloaden / in een nieuwe tab weer te geven:

Interview met verzetstrijder Bert Simon (PDF, 74KB)

Eindexamen onderwerp

In 2007 en 2008 was de geschiedenis van Nederlands-Indië het bijzondere eindexamen onderwerp voor de HAVO en VWO leerlingen. De lesstof is samengevat in het zogenaamde gele katern. Het biedt een zeer goed chronologisch overzicht en u kunt het hieronder downloaden:

Stofomschrijving thema als onderdeel van het centraal examen geschiedenis vwo en havo 2007 en 2008 (PDF, 380KB)